Enflasyon Oranları - Kira, Maaş ve Faizlere Etkisi

Tüketici Fiyat Endeksi'nde (TÜFE) Eylül 2025 verileri, aylık artışın yavaşladığını gösterdi. Ağustos'taki %2,04 olan artış Eylül'de %3,23 oldu. Yıllık enflasyon oranı da %33,29 seviyesine geriledi. On iki aylık ortalamalara göre fiyat artışı %38,36 oldu.

• Aylık enflasyon (TÜFE): %3,23
• Yıllık enflasyon: %33,29
• 12 aylık ortalamalara göre artış: %38,36

Enflasyonun Etkilediği Alanlar

Kira artışına etkileri

Enflasyon oranları, kira artışlarının temel bileşimidir. Yıllık kira artışları TÜFE'nin 12 aylık kısmına göre belirlenir. Örneğin; aylık kirası 20.000 TL olan bir konut için, TÜFE'nin %39,62 olması durumunda yeni kira bedeli 27.924 TL'ye yükselir. Yüksek enflasyon, ev sahipleri için gelir kaybı riskini artırırken, kiracılar için yaşam maliyetini hızla yükseltir.

Maaş ve ücretlere etkileri

Kamu çalışanları, emekliler ve bazı özel sektör sözleşmeleri 6 aylık enflasyon farkına göre maaş artışı alır. Toplu iş sözleşmelerinde de fiyat artışlarını esas alan enflasyon modelleri müzakere edilir. Dolayısıyla yüksek enflasyon, dönemsel maaş artışlarını da yükseltir.

Faiz oranlarına etkileri

Merkez Bankası, yüksek enflasyonu kontrol altına almak için genellikle politika faizini artırma yoluna gider. Bu, bankaların kredi ve mevduat faiz oranlarını da etkiler.

• Yüksek Enflasyon: Genellikle daha yüksek faiz oranlarına yol açar. Tüketimi ve yatırımı yavaşlatarak enflasyonu düşürmeyi hedefler.
• Düşük Enflasyon: Genellikle daha düşük faiz oranlarına izin verir, bu da ekonomik aktiviteyi canlandırmayı amaçlar.

Vergi ve harçlara etkileri

Türkiye'de vergi, ceza ve harçlar (pasaport, ehliyet, trafik cezaları vb.) her yıl ekim ayında açıklanan yeniden değerleme oranına göre artırılır. Bu oran, genellikle bir önceki yılın Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) değişimine göre belirlenir. Yüksek enflasyon, özellikle Yİ-ÜFE'nin yüksek seyretmesine neden olduğunda, bu kalemlerdeki yıllık artışlar da yüksek olur.

2025 Yılı Aylık Enflasyon Oranları

Son 5 Yılın Yıllık Enflasyon Karşılaştırması (Yıl Sonu %)

Not: 2020-2024 arası veriler TÜİK resmi verileri, 2025 verisi ise T.C. Merkez Bankası ve piyasa beklentilerinin ortalamasına dayanan bir tahmindir.

Enflasyon Türleri

• Talep Enflasyonu: Mal ve hizmetlere olan talep, arzın üstüne çıkıncafiyatların yükselmesi.
• Maliyet Enflasyonu: Üretim maliyetleri (örn: enerji, ham madde, işçilik)arttığında fiyatların yükselmesi.
• Beklenti Enflasyonu: Gelecekte fiyatlar artacak beklentisiyle bugünden yapılanzamlar veya fiyat ayarlamaları.
• Yapısal Enflasyon: Ekonomideki yapısal sorunlar (verimsizlik, üretimdarboğazı, teknolojik geri kalma) nedeniyle kalıcı fiyat artışları.
• Hiperenflasyon:Fiyatların çok kısa sürede aşırı hızla artması (aylık %50’nin üzerinde).

Enflasyon Nasıl Hesaplanır?

Enflasyon, belirli bir zaman dilimi içinde mal ve hizmetfiyatlarının genel seviyesindeki artış oranıdır. Türkiye'de bu hesaplamayı Türkiyeİstatistik Kurumu (TÜİK) yapar ve iki ana endeks kullanır:

1. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE - CPI)

• Tüketicinin günlük hayatta kullandığı mal ve hizmet sepetinin fiyat değişimini ölçer. Genellikle "enflasyon" denildiğinde kastedilen budur.
• TÜİK, her ay ülke genelinde binlerce ürün ve hizmetin (gıda, konut, ulaşım, eğitim, sağlık vb.) fiyatını derler.
• Tüketici sepetinin cari dönemdeki (mevcut) maliyetinin, baz dönemdeki (önceki) maliyetine oranlanması ve bu oranın değişim yüzdesinin bulunmasıdır.

2. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE - PPI)

• Ülke sınırları içinde üretilen ürünlerin üretici elinden çıkış fiyatlarındaki değişimi ölçer. Tüketici fiyatlarına bir "öncü gösterge" olarak bakılabilir, çünkü üreticinin maliyetindeki artış genellikle zamanla tüketici fiyatlarına yansır.