Döviz Nedir?

Döviz Nedir?

Ülkeler arası ödemelerde kullanılabilecek para, çek, poliçe vb. her türlü ödeme aracı ve yabancı ülke para birimi döviz olarak tanımlanır.

Mevduat Faiz Oranları

Döviz Kuru Nedir?

Arz ve talebe göre serbest piyasa şartlarında ülke parasının yabancı para birimleri karşısındaki değeri “döviz kuru” olarak ifade edilir. 

Uluslararası Piyasada Döviz Kuru Fiyatı Nasıl Belirlenir?

Basit olarak arz ve talep dengesine göre belirlenir. Arz ve talep dengesine ise temelde iç ve dış siyasi ve ekonomik gelişmeler etki eder. Bu aşamada merkez bankalarının da faiz arttırma/düşürme, döviz alımı/satışı gibi doğrudan ve anlık döviz kurlarına etkileri mevcuttur.

Merkez Bankası Nedir?

Merkez bankaları para ve kur politikasından sorumlu kurumlardır. Temel amaçları ise ülkenin ekonomik kalkınmasına yardımcı olmak amacı ile fiyat istikrarını sağlamaktır. Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla kullanılacak para politikası ve araçları ise bağımsız olarak merkez bankaları tarafından belirlenir veya böyle olması hedeflenir.

Merkez Bankasının Amacı Nedir?

Merkez bankalarının ülkelere göre de değişmekle birlikte temelde amaçları:

1. Fiyat istikrarı sağlamak
2. Finansal istikrar sağlamak
3. Döviz kuru rejimini doğrudan belirlemek ve yardımcı olmak
4. Banknot basma ve piyasaya dağıtılması
5. Ödeme sistemlerinin düzgün işlemesini sağlamak

Merkez bankası faiz artırımı hakkında detaylı bilgi almak için faiz artırımı nedir sayfamızı ziyaret edin. 

Döviz ve Altın Kurları Yıllara Göre Değişim 

Tarih	USD	EUR	GBP	Altın (Gram)
2018	4,78 TL	5,64 TL	6,37 TL	195,90 TL
2017	3,65 TL	4,12 TL	4,69 TL	148,16 TL
2016	3,02 TL	3,34 TL	4,08 TL	121,66 TL
2015	2,72 TL	3,02 TL	4,15 TL	101,38 TL
2014	2,19 TL	2,91 TL	3,60 TL	89,23 TL
2013	1,90 TL	2,53 TL	2,97 TL	86,41 TL
2012	1,79 TL	2,30 TL	2,84 TL	96,77 TL
2011	1,67 TL	2,32 TL	2,67 TL	85,31 TL
2010	1,50 TL	1,99 TL	2,32 TL	59,49 TL
2009	1,55 TL	2,15 TL	2,41 TL	48,58 TL
2008	1,29 TL	1,90 TL	2,38 TL	36,33 TL
Yıllık Ortalama Artış	%14	%12	%11	%19

*Tablo Merkez bankası verilerine göre oluşturuldu. Altın işlem ve fiyatları hakkında detaylı bilgi almak için altın işlemleri sayfamızı ziyaret edin. Detaylı bilgi için Merkez Bankası Kur ve Altın Verileri sayfasını ziyaret edin.

Döviz ve altın kurları ülkemiz her yıl düzenli olarak bir artış içerisinde. Bu artış sürekli olarak bir enflasyon oluşmasını destekliyor ve faiz oranlarının yüksek seyretmesine de sebep oluyor. 

Dövize mi Altına mı Yatırım Daha Mantıklı?

Yukarıda yer alan tabloda son 10 yılda altın fiyatları senelik ortalama %19 artmış. Döviz kurlarında ise (USD, EUR,GBP) ortalama %12,5 artış gerçekleşmiş. Sadece dolar artışı ise diğer döviz kurlarından daha yüksek seyrederek yıllık ortalama %14 civarında gerçekleşmiş. Bu veriler ışığında bozdurma aşamasında fazla değer kaybı yaşanmadığı sürece, altın yatırımının daha fazla kazandırdığı söylenebilir. Ayrıca altın bozdurma işleminde fazla değer kaybı yaşamamak için işçiliği düşük gram altın veya doğrudan bankada altın hesabı açılabilir.

Döviz hesabı nedir, nasıl açılır merak ediyorsanız döviz hesabı açmak yazımızı inceleyin.

Döviz Kurlarını Nereden Takip Etmek Daha Doğru?

Döviz kurları en doğru biçimde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) anlık referans alındığı için bankalar üzerinden takip edilebilir. Bankaların kurları ise kendi internet siteleri, uygulamaları üzerinden anlık olarak yer alır. Bunun yanından çeşitli internet siteleri ve uygulamalar üzerinden merkez bankası dâhil tüm bankaların kurları anlık olarak takip edilebilir. 

Döviz Kurlarının Yükselmesini Etkileyen Unsurlar

Döviz kurlarını belirleyen temel etken taleptir. Yani herhangi bir para birimine olan talep düşerse değeri düşer, talep yükselirse değeri yükselir. Para birimine olan talebi düşüren etkenler ise:

1. Cari açık
2. Merkez bankası faiz politikaları
3. İç ve dış siyasi etkenler
4. İç ve dış ekonomik etkenler

Merkez Bankası Faiz Politikasının Kur Üzerindeki Etkisi

Merkez bankasının faiz politikası doğrudan döviz kurları üzerine etki eder. Ancak iç ve dış ekonomik ve siyasi gelişmelere göre faiz politikasının doğrudan kur üzerindeki etki gücü değişir. Merkez bankasının faiz arttırması genel eğelim olarak ulusal para birimine olan talebi arttırır ve ülke içerisindeki dövize olan talebi ise düşürür. Bu durum da ulusal para birimine değer kazandırır.   

Gelecek Yıllarda Döviz Kuru Artar mı?

Tarih	USD	Artış
2018	4,78 TL	%23,75
2017	3,65 TL	%17,17
2016	3,02 TL	%9,97
2015	2,72 TL	%19,56
2014	2,19 TL	%13,10
2013	1,90 TL	%5,72
2012	1,79 TL	%6,83
2011	1,67 TL	%10,16
2010	1,50 TL	%-3,11
2009	1,55 TL	%16,43
2008	1,29 TL	%10,25
Ortalama	2,37 TL	%11,96

Örnek olarak yıllar göre ortalama dolar (USD) kuru incelendiğinde, 2010 yılı dışında son 10 yılda her yıl bir artış gerçekleşmiş. Her yıl düzenli olarak Türk Lirası’nın değer kaybetmesinin en önemli nedeni ise cari açıktan kaynaklı olarak dolar talebinin her yıl artması olarak gösterilebilir. Sonuç olarak genel siyasi ve ekonomik istikrar ortamı olur ve cari açık da kapanır veya azalırsa (bu aşamada turizm gelirleri de etkili) genel olarak dövize olan talebin düşmesi ile TL’nin değeri artabilir. Aksi durumlarda ise döviz fiyatları önümüzdeki yıllarda artmaya devam edeceği öngörülebilir.

Cari Açık Nedir?

Cari açık, aynı dönem içerisinde ülke dışına satılan malların (ihracat) fiyatının, ülke dışında alınan malların (ithalat) fiyatından daha az olması durumunda oluşan açıktır. Bu durum ülkeye giren dövizden daha fazlasının ülkeden çıkması sebep olur. Bunun sonucunda döviz açığı olur ve ülke parası ile döviz alımı yapılarak ülke parasına olan talep azaltılır. Turizm, doğrudan yatırım, fonlar gibi döviz girdileri ile cari açık kapatılamaması durumunda ise sürekli enflasyon ve ulusal para biriminde değer kayıpları yaşanabilir.

Cari Açığın Döviz Kurları Üzerindeki Etkisi

TÜİK verilerine göre ülkemiz, 1947’den 2018’e kadar her yıl ortalamasını cari açık ile kapatmış. Her ne kadar tablo 2’de görüldüğü üzere turizm gelirleri cari açığı azaltsa da yeterli olmuyor. Örnek olarak baz aldığımız dolar (USD) değişimi ithalatı karşılama oranı ile doğrusal bir paralellik (doğrudan yatırım ve fonlar üzerinden döviz girdisinin etkisi ile) göstermese de cari açık kapanmadığı sürece ulusal paranın dövize göre değer kazanmasının çok zor olduğunu da gösteriyor. 

Yıllara göre İhracat ve İthalat Tutarları (Tablo 1)

Yıl	İhracat (USD)	İthalat (USD)	İthalatı Karşılama Oranı
2017	156.992.940	233.799.651	%67,15
2016	142.529.584	198.618.235	%71,76
2015	143.838.871	207.234.359	%69,41
2014	157.610.158	242.177.117	%65,08
2013	151.802.637	251.661.250	%60,32
2012	152.461.737	236.545.141	%64,45
2011	134.906.869	240.841.676	%56,01
2010	113.883.219	185.544.332	%61,38
2009	102.142.613	140.928.421	%72,48
2008	132.027.196	201.963.574	%65,37

Yıllara göre İhracat, Turizm ve İthalat Tutarları ile USD Değişimi (Tablo 2)

Yıl	İhracat + Turizm (USD)	İthalat (USD)	İthalatı Karşılama Oranı	USD Değişim
2017	183.276.596	233.799.651	%78,39	%17,17
2016	164.637.024	198.618.235	%82,89	%9,97
2015	175.303.648	207.234.359	%84,59	%19,56
2014	191.916.062	242.177.117	%79,25	%13,10
2013	184.113.061	251.661.250	%73,16	%5,72
2012	181.468.740	236.545.141	%76,72	%6,83
2011	163.022.561	240.841.676	%67,69	%10,16
2010	138.814.216	185.544.332	%74,81	-%3,11
2009	127.207.095	140.928.421	%90,26	%16,43
2008	157.442.263	201.963.574	%77,96	%10,25

*Tablolar TÜİK ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) verileri baz alınarak oluşturuldu.

Uluslararası Para Birimlerinin Kodları

Türk Lirası	TRY	İsveç Kronu	SEK
Amerikan Doları	USD	İsviçre Frangı	CHF
Arjantin Pezosu	ARS	Japon Yeni	JPY
Avustralya Doları	AUD	Kuveyt Dinarı	KWD
Çin Yuanı	CNY	Norveç Kronu	NOK
Danimarka Kronu	DKK	Rus Rublesi	RUB
Euro	EUR	Sterlin	GBP
İran Riyali	IRR	Suudi A. Riyali	SAR

Nereden Döviz Almak Mantıklı?

Döviz büroları özellikle dalgalı kurlarda risklerini azaltmak için genel olarak daha yüksek bir alış ve satış tutarı aralığı uyguluyor. Bankalar ise ellerindeki imkânlar ile piyasayı daha iyi okuyabildikleri için alış ve satış aralığını daha düşük tutarak genel olarak daha gerçekçi ve şeffaf bir fiyatlama sunuyor. Bunun için özellikle döviz alımı yapmadan önce bankaların kur fiyatlarına bakmak zarar etmemek açısından önemli. Öte yandan bankalardan döviz alımı yapmanın en büyük sıkıntısı ise şubelerin ellerinde yeterli dövizin bulunmaması oluyor. Bunun için banka şubesini arayarak ellerinde döviz olup olmadığını sormak vakit kaybetmemek açısından iyi yol. 

Kredi kartı ile döviz alınabilir mi öğrenmek için kredi kredi kartı ile döviz alınabilir mi sayfamızı ziyaret edin.

ATM'den Döviz Çekilebilir mi?

Bankaların çoğunluğunun ATM’sinde döviz işlemleri mevcut. Ancak ATM üzerinden döviz işlemleri çoğunlukla döviz bozdurmakla sınırlı. Döviz alımı ise dolar ve euro ile sınırlı olmak üzere merkezi noktalar, havalimanları, turist ziyaretlerinin yoğun olduğunu AVM’ler de mevcut. Bu tarz ATM’lerin üzerinden genel olarak dolar ve euro simgesi veya döviz çekilebileceğine dair işaretler de ayrıca yer alıyor. 

Yurt Dışına Çıkmadan Önce Döviz Almak Kazançlı mı?

Yurt dışında çıkmadan önce gidilecek ülkenin para biriminin ülkemizden alınması genel olarak daha kazançlı olur. Bunun nedeni diğer ülkelerde Türk Lirası alış kurlarının biraz daha düşük olabilmesi ve ülkelerde para alımı veya bozdurma işlemlerinde komisyon alınabilmesidir. Sonuç olarak Türk Lirası’nın gidilecek ülkede, o ülkenin para birimine çevrilmesi birçok senaryoda kazanç sağlamayacağı gibi çoğu durumda zarar edilmesine neden de olabilir. Özellikle güvenlik problemi yaşanabilecek ülkelerde döviz işlemleri yapmamak ayrıca riski azaltacak bir durumdur.

Döviz Mevduatları Sigorta Kapsamında mı?

Ticari işlemlere konu olmayan Türk Lirası, döviz ve kıymetli madenler, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) yetkisinde olan sigorta sistemi kapsamındadır. Sigorta teminatı ise her farklı bankadaki mevduat hesabı için en fazla 100 bin TL’dir. Sigorta prim tutarları ise TMSF’ye kredi kuruluşları tarafından ödenir.

Kaynaklar:

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Döviz Kurları

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İdare Merkezi Döviz Verileri