İçindekiler
*Memur ve emekli maaşları enflasyon farkı hesaplamasında ilgili yönetmelik kapsamında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) değişimi baz alınır. Bu doğrultuda yıllık enflasyona bağlı olarak yapılan özel sektör maaş artışı hesaplamasında "TÜFE 12 Aylık Ortalama" baz alınabilir.
*İşe giriş veya toplu sözleşmede belirtilmediği sürece, çalışanlara zam verilmesi veya zam hesaplamasında hangi enflasyonun temel alınacağı iş yeri inisiyatifindedir.
*Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplaması için tazminat hesaplama aracımızı, kredi hesaplaması yaparak ödeme planı oluşturmak için kredi hesaplama aracımızı kullanabilirsiniz.
Öne Çıkan Kredi Kartları:
* Tüm kredi kartlarını görmek ve karşılaştırmak için kredi kartı sayfamızı ziyaret edin. Ayrıca tablo internet sitemiz üzerinden başvuruda bulunan kullanıcıların onaylanma verilerine göre oluşturuldu.
Zam Hesaplama Yöntemleri
Hesaplama aracımızdan aşağıdaki yöntemler ile "zam hesaplaması" yapabilirsiniz:
Özel Oran: Enflasyon oranları haricinde özel olarak girilen oran temel alınarak maaş artışı hesaplanır.
TÜFE (12 aylık ortalama): Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 12 aylık ortalaması temel alınarak maaş artışı hesaplanır. Memur ve emeklilerde 6 aylık olarak hesaplanır.
Yİ-ÜFE (12 aylık ortalama): Yurt İçi Üretici Fiyat Endeki (Yİ-ÜFE) 12 aylık ortalaması temel alınarak maaş artışı hesaplanır.
Yİ-ÜFE (Gecen yılın aynı ayına göre): 12 aylık ortalama yerine geçen yılına aynı ayına kısayla maaş artışı hesaplanır.
TÜFE (Gecen yılın aynı ayına göre): 12 aylık ortalama yerine geçen yılına aynı ayına kısayla maaş artışı hesaplanır.
(TÜFE + Yİ-ÜFE)/2 - (12 aylık ortalama): TÜFE 12 aylık ortalama + Yİ-ÜFE 12 aylık ortalama verileri toplanarak 2'ye bölünmesi ile bulunan orana göre maaş artışı hesaplanır.
(TÜFE + Yİ-ÜFE)/2 - (Gecen yılın aynı ayına göre): TÜFE gecen yılın aynı ayına göre + Yİ-ÜFE gecen yılın aynı ayına göre verileri toplanarak 2'ye bölünmesi ile bulunan orana göre maaş artışı hesaplanır.
Yasal Olarak Zam Yapılması Zorunlu mu?
İşe giriş veya toplu sözleşmede zam oranı ile alakalı bir düzenleme yoksa yasal olarak iş verinin zam yapma zorunluluğu bulunmuyor. Ayrıca zam az yapıldı veya yapılmadı gerekçesi ile işçi sözleşmesini feshedemez, zam gerekçesi ile işten çıkılması durumunda kıdem ve ihbar tazminatı alınamaz. Ancak işe giriş sözleşmesinde bir zam oranı var ve işveren bu orana uymuyorsa veya performans bağlı zam oranı değerlendirmelerinde, diğer işçilere kıyasla “kasıtlı olarak” işçiye haksızlık yapılıyor ve bu yasalara uygun bir şekilde kanıtlanabiliyorsa, zamdan bağımsız olarak "eşit davranma ilkesine" aykırı bir durum olduğu için işçi iş sözleşmesi feshederek tazminat talebinde bulunabiliyor.
Zam ile Alakalı Yargıtay Kararları
İki Yargıtay kararının sonuç kısmı:
"…Kökleşmiş içtihatlarımıza göre işçinin zam talebinin işverence karşılanmaması işçiye iş sözleşmesini fesih hakkını vermez..." 9. HD. 2007/1692 E. 2007/28190 K. 26.09.2007
"...Dairemizin kökleşmiş içtihatlarına göre işçinin ücretine zam yapılmasını talep etmesi ve bu talebin kabul edilmemesi halinde iş sözleşmesini feshi işçi açısından haklı fesih nedeni oluşturmamaktadır..." 9. HD. 2011/7901 E. 2011/14055 K. 10.05.2011
Memur ve Emekli Maaşı Zam Hesaplama
Memur ve emeklilere toplu sözleşmelerde 6 aylık dönemler için belirlenen zam oranlarının üzerinde bir enflasyon gerçekleşmesi durumunda "enflasyon farkı" ödeniyor. Enflasyon farkı zam dönemlerindeki Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 6 aylık değişim oranına göre hesaplanır.
Nominal Maaş Artışı Nedir?
Nominal maaş artışı, enflasyon farkından arındırılmamış maaş artışıdır. Örneğin 3.000 TL maaş alan bir kişiye iş yerinin %20 zam yapması durumunda alınacak (3.000 TL*0,20) 600 TL fark “nominal zam” veya “nominal artış” olarak nitelendirilir.
Reel Maaş Artışı Nedir?
Reel artış veya zam, enflasyon etkisinden arındırılmış artıştır. Enflasyon etkisinden arındırılmasından dolayı gerçek artış (bugüne göre artış) olarak da tanımlanabilir. Örneğin aylık 8.000 TL maaş alan bir kişiye iş yerinin %20 zam yaptığını ve tüketici enflasyonunda zam yapılan yıl için %10 olduğunu varsayalım. Bu durumda nominalde aylık gelir 1.600 TL, alım gücü ise %20 artacak. Ancak enflasyonun %10 olmasından dolayı reelde (gerçekte) alım gücü %20 değil %10, gelir ise 1.600 TL değil 800 TL artmış olacak.
Enflasyona Göre Maaş Zammı Hesaplamak Doğru mu?
Enflasyon hesaplaması 400’den fazla ürün ve bu ürünlerin alt çeşitlerine göre yapılıyor. Kişilerin bu enflasyon hesaplamasında kullanıldıkları ürünlerin ağırlığına göre aslında kendi kişisel enflasyonları değişebiliyor. Ancak kişisel enflasyonun ölçülmesinin çok mümkün olmamasından dolayı tüketici enflasyon oranlarını referans alarak maaş zammını hesaplamak, en mantıklı yollardan biri kabul edilebilir.
Örnek Zam Hesaplama
| Aylık Net Maaş (1. yıl) | Yıllık Artış Oranı | 5. Yıl Aylık Net Maaş | 10. Yıl Aylık Net Maaş |
| 10.000 TL | %30 | 48.268 TL | 179.216 TL |
| 15.000 TL | %30 | 72.402 TL | 268.824 TL |
| 20.000 TL | %30 | 96.536 TL | 358.432 TL |
Kaynaklar:
Türkiye İstatistik Kurumu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)
Türkiye İstatistik Kurumu Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE)
